KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA

Wymagania w zakresie ochrony środowiska dla taboru kolejowego. Kierunki modernizacji i rozwoju konstrukcji.

 

       W dniach 14-16 listopada 2006 r. odbyła w Cedzynie k/Kielc konferencja, której celem było przedstawienie nowego stanu prawnego, jaki obowiązuje lub wejdzie w życie w najbliższym czasie w zakresie ochrony środowiska oraz przeanalizowanie skutków jakie nowe przepisy mają dla przewoźników kolejowych oraz producentów taboru kolejowego i podzespołów.

      Nowe regulacje nakładają na użytkowników taboru i jego producentów liczne wymagania, z których znaczna część jest w Polsce nowością. Te wszystkie uwarunkowania muszą być brane pod uwagę podczas opracowywania specyfikacji na zakup taboru lub jego modernizację i są warunkiem jego dopuszczenia do eksploatacji. Część tych wymagań dotyczy także taboru już eksploatowanego.

W trakcie konferencji zostało przedstawione szerokie spektrum zagadnień począwszy od omówienia obecnego stanu prawnego w zakresie budowy i eksploatacji taboru, ekonomicznych uwarunkowań restrukturyzacji parku taborowego po zagadnienia w zakresie ekologii i ochrony środowiska.

Konferencja została przygotowana przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Oddziały w Kielcach i w Łodzi przy współpracy Centrum Naukowo-Technicznego Kolejnictwa w Warszawie, Instytut Pojazdów Szynowych TABOR w Poznaniu i Stowarzyszenia dla Interoperacyjności i Rozwoju Transportu Szynowego. Patronat nad konferencją objęli:

- Prezes Urzędu Transportu Kolejowego;

- Prezes PKP PLK S.A.;

- Prezes PKP CARGO S.A.;

- Prezes PKP Intercity;

- Prezes PKP Przewozy Regionalne.

Udział w konferencji wzięło prawie 100 gości z przedsiębiorstw kolejowych, przemysłu i ośrodków badawczo-rozwojowych z kraju i z zagranicy (Niemiec, Hiszpanii, Francji, Czech i Słowacji)

 

Referaty przygotowali wybitni eksperci krajowi, biorący także  udział w międzynarodowych projektach.

W kolejny sesjach omówiono następujące zagadnienia:

 

I. Wymagania w zakresie ochrony środowiska dla transportu kolejowego

1. Koszty zewnętrzne w transporcie. Beata Zagożdżon, Politechnika Radomska

Opracowana została już metodyka liczenia kosztów jakie generuje transport poprzez oddziaływanie na środowisko zewnętrzne. Ta kategoria kosztów, nazywana kosztami zewnętrznymi, zyskuje obecnie na znaczeniu z powodu rosnących wydatków na przeciwdziałanie ich skutkom, jak konieczność ograniczania poziomu emitowanego przez środki transportu hałasu, czy emisji zanieczyszczeń przez silniki spalinowe. Różnice w kosztach zewnętrznych dla różnych środków transportu, korzystne dla transportu kolejowego, powinny być podstawą dla polityki transportowej państwa.  

2. Wpływ przedsięwzięć modernizacyjnych na środowisko przyrodnicze. Urszula Michajłow, PKP PLK S.A.

Każda z inwestycji kolejowych w infrastrukturę musi zgodnie z obowiązującym prawem być poprzedzona studium nad zakresem jej oddziaływania na środowisko. W zakresie taboru kolejowego muszą być uwzględniane takie czynniki jak poziomy emisji hałasu czy emisji spalin przez silniki spalinowe.

3. Wymagania w zakresie bezpieczeństwa dla materiałów stosowanych w budowie taboru kolejowego. Jolanta Radziszewska-Wolińska, CNTK.

W pojazdach kolejowych w coraz szerszym zakresie są stosowane nowe materiały. Ich stosowanie wymaga poprzedzenia odpowiednimi badaniami w zakresie ich oddziaływania na środowisko i bezpieczeństwo pasażerów i obsługi dotyczy to wszystkich etapów eksploatacji pojazdu aż do jego kasacji włącznie. Szczególnego zakresu badań wymaga zachowanie się materiałów w stanach awaryjnych np. podczas pożaru, kiedy może on emitować szkodliwe dla zdrowia i środowiska substancje.

4. Rekomendacje UIC w zakresie zakupów  i modernizacji pojazdów kolejowych uwzględnieniem ochrony środowiska. Jan Raczyński, PKP CARGO S.A.

UIC kierując się potrzebami przedsiębiorstw kolejowych wydało w 2006 r. kartę 345, które jest przewodnikiem w zakresie sporządzania specyfikacji na zakup nowego taboru z uwzględnieniem obowiązującego ustawodawstwa w zakresie ochrony środowiska. Zawarte są w niej wytyczne w zakresie takich zgadnie jak ograniczenie emisji hałasu przez tabor, emisji spalin przez silniki czy tez ograniczenie zużycia energii przez tabor.

5. Zagadnienie ochrony środowiska w trakcji elektrycznej. Adam Szeląg, Politechnika Warszawska.

Mimo, ze trakcja elektryczna jest najbardziej ekologiczną ze wszystkich rodzajów metod napędu pojazdów to w ograniczonym zakresie działa ona także na środowisko. W referacie omówiono środki dla ograniczenia tego oddziaływania zarówno poprzez odpowiednią konstrukcję i eksploatację pojazdu jak i ze strony urządzeń stacjonarnych zasilających.

 

II. Problemy restrukturyzacji parku taborowego w Polsce

 W sesji tej omówione zostały możliwości wykorzystania środków unijnych na restrukturyzację parku taborowe polskich przewoźników kolejowych. Omówione zostały tez plany zakupy i modernizacji taboru kolejowego w Polsce.

1. Źródła finansowania zakupu i modernizacji  taboru kolejowego – wykorzystanie unijnych środków pomocowych. Tadeusz Dyr, Politechnika Radomska.

2. Plany zakupu i modernizacji taboru w PKP Intercity. Tadeusz Matyla, PKP Intercity Sp. z o.o.

3. Kolejowe Regionalne Przewozy Pasażerskie. Paweł Taczała, PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o.

4. Tabor trakcyjny PKP CARGO S.A. Podstawowe założenia i cele odnowy parku lokomotyw. Krzysztof Chwaja, PKP CARGO S.A.

 

III. Aktualny stan prawny w zakresie budowy i eksploatacji taboru w Unii Europejskiej.

 Obecnie w Unii Europejskiej trwa proces porządkowania różnych standardów dziedzinie budowy i eksploatacji pojazdów kolejowych i ujmowania ich w ramy prawne w postaci Specyfikacji Technicznych Interoperacyjności (TSI). Wdrażany jest także nowy system certyfikacji w ramach systemu dyrektyw nowego i globalnego podejścia. Referaty w tej sesji przedstawiały obecny stan prawny i wyniki prac nad kolejnymi specyfikacjami TSI

1. Stan prac zakresie standaryzacji budowy i eksploatacji taboru w Unii Europejskiej. Wymagania specyfikacji TSI w zakresie ochrony środowiska. Jan Raczyński, PKP CARGO S.A.

2. Składniki interoperacyjności według TSI dla taboru. TSI RST: plany aktualizacji norm europejskich. Zbigniew Durzyński, IPSz Tabor

3. System oceny zgodności dla taboru kolejowego oraz dotychczasowa praktyka w zakresie wzajemnego uznawania procedur dopuszczeniowych. Wojciech Rzepka, Stanisław Opaliński, CNTK

4. Krajowe technologie zasilania gazem silników z zapłonem samoczynnym. Ryszard Wołoszyn i Marek Rudkowski, Politechnika Radomska

 

IV. Problematyka ograniczania hałasu emitowanego przez pojazdy kolejowe

 W tej sesji przedstawiony został i omówiony zakres działań jaki należy podjąć dla ograniczenia emisji hałasu emitowanego przez tabor. Szczególną uwagę poświęcono ograniczeniu hałasu podczas hamowania pociągu z wnioskiem, że nie jest możliwe dalsze jego ograniczanie bez zastosowania nowych materiałów kompozytowych na wstawki hamulcowe. Wyniki prac nad nowymi wstawkami przedstawiono w referatach.

 

1. Wymagania prawne w zakresie ograniczenia emisji hałasu przez tabor kolejowy. Krzysztof Bracha, CNTK.

2. Hałas generowany przez tabor kolejowy. Porównanie wymagań zawartych w TSI - Hałas (2006/66/WE) z PN-92/K-11000. Estera Wojciechowska, IPSz Tabor.

3. Wymagania dla kompozytowych wstawek hamulcowych. Adam Osiak, PKP CARGO S.A.

4. Redukcja hałasu emitowanego przez wagony towarowe poprzez zastosowanie wstawek hamulcowych  kompozytowych. Jacek Bułhak, Ewa Buchalska, FRENOPLAST

5. Wpływ wymagań TSI Hałas na obliczenia hamulców wagonów towarowych. Radosław Kapusta, Tabor Szynowy Opole

6. Wpływ zastosowania kompozytowych wstawek hamulcowych typu K na konstrukcje układu hamulcowego wagonów towarowych. Romuald Lepkowski, PKP CARGO S.A.

7. Wymagania w stosunku do przekładników ciśnienia, przy zastosowaniu wstawek hamulcowych  kompozytowych w wagonach towarowych do ruchu SS. Janusz Fortuński, Andrzej Struk, PKP CARGO S.A.

 

V. Problematyka ograniczania emisji zanieczyszczeń przez silniki spalinowe pojazdów kolejowych

 Nowe unijne normy w zakresie emisji zanieczyszczeń przez silniki spalinowe pojazdów kolejowych będą wchodzić etapami do 2012 roku. Dotyczą one silników nowych wprowadzanych na rynek a więc ma to konsekwencje dla planów zakupu nowego taboru ale i także dla programów modernizacyjnych. W jednym z referatów została omówiona koncepcja modernizacji lokomotywy spalinowej małej mocy poprzez zastosowanie systemu sterowania pracą lokomotywy z wykorzystaniem cykli doładowywania akumulatora i wykorzystania go jako źródła zasilania napędu przy wyłączonym silniku planowym. Daje to oszczędności na zużyciu paliwa ale także obniża poziom emisji zanieczyszczeń emitowanych przez silnik spalinowy

 1. Wymagania w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń przez kolejowe pojazdy spalinowe. Zygmunt Marciniak, IPSz Tabor

2. Ekologiczna spalinowa lokomotywa hybrydowa. Andrzej Masek, Alstom Polska

3. Analiza porównawcza współczesnych lokomotyw spalinowych w aspekcie eksploatacji na sieci Polskich Linii Kolejowych. Maciej Michnej, Maciej Stankiewicz, IPSz Politechnika Krakowska

 

VI. Aspekty ekonomiczne i eksploatacyjne zakupu i modernizacji pojazdów kolejowych.

 Wymagania w zakresie ochrony środowiska muszą być także uwzględniane przy planowaniu zakupów nowego taboru i modernizacji istniejącego. Pomocna w tych decyzjach jest metodyka oceny kosztów życia pojazdu (LCC). Zagadnienia ochrony środowiska są także ujęte w projektowanym systemie certyfikacji zakładów świadczących usługi w zakresie utrzymania taboru kolejowego. Ich certyfikacja będzie możliwa tylko przy zachowaniu wymagań w zakresie ochrony środowiska. 

 

1. Modele decyzyjne w odnowie parku lokomotyw. Adam Tułecki, Politechnika Krakowska, Instytut Pojazdów Szynowych

2. Metoda oceny kosztu życia pojazdu (LCC). Maciej Szkoda, Politechnika Krakowska, Instytut Pojazdów Szynowych.

3. Projekt systemu certyfikacji zakładów świadczących usługi w zakresie i napraw taboru trakcyjnego. Jan Raczyński, Zygmunt Kijkowski, PKP CARGO S.A.

 

                 W trakcie konferencji sprecyzowano następujące wnioski, które zostaną przekazane do właściwych instytucji odpowiedzialnych za działania na rzecz ochrony środowiska.

 

1. Powinny zostać podjęte działania ze strony wszystkich zainteresowanych, w tym PKP PLK S.A., mające na celu wykorzystanie ekologicznego atutu jaki posiada trakcja elektryczna poprzez jej dalszy rozwój w Polsce i stosowanie preferencji dla jej wykorzystania na liniach zelektryfikowanych zamiast trakcji spalinowej.

2. Należy rozwijać nowe technologie umożliwiające w konstrukcji i eksploatacji pojazdów ograniczenie jego oddziaływania na środowisko, jak badania nad wdrożeniem nowych wstawek hamulcowych i inne. We wprowadzanych przez przemysł nowych technologiach finansowanych ze środków unijnych w taborze, związanych z ograniczeniem emisji do środowiska należy ujmować doświadczenia przewoźników kolejowych.

3. Należy zrównać w prawach podmioty świadczące usługi w przewozach pasażerskich w Polsce w uzyskiwaniu unijnych i krajowych środków pomocowych w sektorze transport

4. W projektach modernizacyjnych i krajowych programach badawczo-rozwojowych rozważyć możliwość stosowania napędów energoelektronicznych w celu ograniczenia zużycia energii elektrycznej oraz wprowadzać zagadnienia związane z kompleksowym ograniczeniem zużycia energii na cele trakcyjne.

5. Uczestnicy konferencji uznali, że powinny być kontynuowane cykliczne konferencje na temat ochrony środowiska.

 

 

                                                                                                             Opracował

                                                                                                               /Jan Raczyński /